Op 9 januari 2019 is na langdurige ziekte onze geliefde Cecila Odé overleden. Cecilia heeft aan de wieg gestaan van het middelbareschoolonderwijs Russisch in Nederland. Zij heeft meegeschreven aan lesmateriaal dat er ontwikkeld moest worden toen Russisch na de invoering van de Mammoetwet een officieel schoolvak was geworden. In diezelfde tijd was Cecilia medeoprichter van de sectie Russisch die in 1970 onderdeel werd van de Vereniging van Leraren in Levende talen. Naast haar werkzaamheden voor het onderwijs was Cecilia gepromoveerd taalkundige, en onderzoeker aan het Instituut voor Theoretische Taalkunde en het Instituut voor Fonetische Wetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. 

Cecilia groeide op in een muzikale familie. Hiervan getuigden ook de vele door familieleden uitgevoerde muzikale intermezzo’s tijdens de afscheidsplechtigheid op 17 januari in de Amsterdamse Vondelkerk. In haar wetenschappelijke werk wist Cecilia haar muzikale talent met taal te verbinden: in 1989 promoveerde zij op Russische intonatie, waarbij zij de stelling verdedigde dat correcte uitspraak en intonatie wel eens belangrijker zouden kunnen zijn dan perfecte kennis van de grammatica.  

Na haar promotie stortte Cecilia zich op de etnolinguïstiek en zette haar professionele leven volledig in het teken van het beschermen en optekenen van bedreigde en uitstervende talen. Zo heeft zij vele jaren de West Papoea-talen op het Vogelkopschiereiland in Indonesië bestudeerd, opgetekend en er zelfs een kleine grammaticale beschrijving van gemaakt. In die tijd maakte ze ook lesbrieven over bedreigde talen voor middelbare scholieren en schreef ze een hoofdstuk over bedreigde talen in De Taalcanon.

Nadat dit project was afgerond, verlegde zij haar werkgebied naar de Paleo-Siberische talen van de Joekagieren in Jakoetië, in het noordoosten van Siberië. Cecilia heeft in totaal acht keer de Joekagierse gemeenschappen bezocht en sommige van deze bezoeken speelden zich af onder voor ons ongekende omstandigheden van 50 of meer graden onder nul. Tijdens de afscheidsplechtigheid werd opgemerkt dat Cecilia, gevraagd naar het verschil tussen het werk op de Vogelkop en in Jakoetië, placht te antwoorden “80 gradenCelsius”. Wij kunnen u van harte aanbevelen om de documentaire “Stemmen uit de toendra, de laatste der Joekagieren” over haar veldwerk bij de Joekagieren te bekijken.

Cecilia is altijd betrokken geweest bij de Sectie Russisch. Met tussenpozen als actief bestuurslid en steeds bereid om met raad en daad bij te staan waar mogelijk. In 1978/79 al ging zij als een van de eerste leerlingbegeleiders mee naar de Olympiade Russisch. Niet lang daarna werd ze gekozen tot lid van het Presidium van MAPRJaL (de internationale associatie van docenten Russische taal en cultuur), waar ze tot haar overlijden zitting in heeft gehad. Namens MAPRJaL – en tot twee jaar geleden tevens namens Levende Talen – was Cecilia lange tijd de gevolmachtigd vertegenwoordiger bij de FIPLV (Fédération Internationale des Professeurs de Langues Vivantes). In 1991 ontving Cecilia als eerste in Nederland de Poesjkinmedaille, de erepenning van MAPRJaL voor haar verdienste voor de promotie van Russisch in Nederland.

In 2016 is Cecilia benoemd tot erelid van onze vereniging. Lees hier de laudatio en de bijdrage in LTM 2016-5.

Cecilia is met haar grote kennis van talen en culturen, van internationale betrekkingen, van onderwijs van niet te onderschatten waarde geweest voor niet alleen de Sectie Russisch, maar ook voor heel Levende Talen. Wij betuigen ons diepe medeleven met haar echtgenoot, familie, en vrienden. Haar nagedachtenis is ons zeer dierbaar.

Esther van Loo, Judith Richters

Op de homepage van Levende Talen vindt u een kort In memoriam

Lees ook het liefdevolle In Memoriam СЕСИЛИЯ ОДЕ (21.09.1946 – 09.01.2019) dat MAPRJaL op haar site heeft geplaatst.

Van het Internationale Deutschlehrerinnen- und Deutschlehrerverband (IDV) ontving Levende Talen een zeer warme condoleancebrief waarin Cecilia herinnerd wordt als een betrokken bestuurslid van FIPLV gedurende vele jaren.