In 2003 verscheen onder redactie van Peter Houtzagers Russische grammatica, het meest uitgebreide Nederlandse naslagwerk over de Russische grammatica tot op heden, 672 pagina’s dik en met een cd-rom. Aan de publicatie ervan was elf jaar gewerkt door een team van Nederlandse en Vlaamse slavisten, allemaal expert op een aspect van de Russische grammatica en allemaal betrokken of betrokken geweest bij het universitaire onderwijs Russisch in Nederland, België of Rusland. Het boek voorzag in een behoefte aan een actueel standaardwerk dat gebaseerd was op moderne grammaticale inzichten en recent onderzoek naar de Russische taal. De eerste en tot 2003 de enige Nederlandstalige Russische grammatica – Russische spraakkunst – van Boris Raptschinsky dateerde namelijk van 1916. In die bijna 100 jaar waren er aan de universiteiten wel diverse grammatica’s, leer- en oefenboeken geschreven voor gebruik door de eigen studenten. Het Slavisch Seminarium te Amsterdam was de eerste opleiding die dat deed, in de jaren ’80 gevolgd door de opleiding Slavische Taal- en Letterkunde te Leiden met Russisch voor Russisten. Deze ‘Leidse’ grammatica is mede op basis van Houtzagers’ Russische grammatica uitgebreid en verbeterd en is bij Russische Studies te Leiden in gebruik onder de titel Russische Basisgrammatica.

Vanaf 1971 werd Russisch ook geïntroduceerd aan diverse middelbare dag- en avondscholen in Nederland. De Commissie Leerplan Russisch (later Adviescommissie Leerplan Russisch van SLO) ontwikkelde een lesmethode en als onderdeel van een compleet Onderwijsleerpakket Russisch is in 1974 ook Overzichtsgrammatica van de Russische taal verschenen. Die leerplancommissies waren samengesteld uit deels dezelfde universitair docenten en vakdidactici. (Voor meer informatie zie Russisch op school).

Lange traditie
De Russische grammatica (2003) staat dus in een lange traditie van onderzoek en toepassing in de praktijk. Hij is vele malen uitgebreider dan normaal. Een groot aantal grammaticale onderwerpen komt aan de orde en wordt diepgaand behandeld. Veel aandacht wordt besteed aan het leggen van verbanden die de gebruiker helpen om de taal te zien als een samenhangend geheel en niet als een verzameling losse feiten. Het is een naslagwerk en niet zo zeer opgebouwd als een kant-en-klaar leerboek. Dat neemt niet weg dat veel gedeelten als lesmateriaal te gebruiken zijn. De cd-rom bevat uitspraakvoorbeelden en extra leerstof. Deze grammatica is al met al niet geschikt voor beginners maar voor gebruikers die al enige voorkennis van de Russische taal hebben en die een meer dan oppervlakkige belangstelling voor de Russische taal aan de dag leggen.

Russische grammatica in open access
Het boek dat in 2003 gepubliceerd werd bij Coutinho, is nu opnieuw uitgegeven bij University Press Groningen. De tweede editie van het boek heeft dezelfde titel en dezelfde auteurs en redacteur. De eerste editie bevatte nog een cd-rom maar in deze nieuwe uitgave zijn de boektekst en de cd-romtekst geïntegreerd en vormen ze één geheel. De nieuwe editie is 878 pagina’s dik en is beschikbaar als gedrukt boek, en als e-book in open access. De online versie bevat als extra’s een lijst van Russische woorden die in de grammatica worden behandeld. Het e-book is gratis toegankelijk voor iedereen en mag vrijelijk worden gedownload, geprint en gekopieerd. De redacteur en auteurs zouden het natuurlijk wel waarderen als u, wanneer u gedeelten van de tekst gebruikt in een boek, artikel, scriptie, en dergelijke, de bron vermeldt. Deze Russische grammatica is behalve een schatkamer ook een illustratie van de internationaal vooraanstaande positie van Russische taalkunde in Nederland. GW

Houtzagers, P. (Red.). (2003). Russische grammatica. Coutinho.

Houtzagers, P. (Red.). (2024). Russische grammatica. 2^e editie, University of Groningen Press.
Houtzagers, P. (Red.). (2024). Russische grammatica. 2^e editie, in Open Access.
DOI <http://doi.org/10.21827/648c59eaecec4>